مقایسه روش های جداسازی جریان پایه رودخانه و تغییرات فصلی آن در تعدادی از آبخیزهای استان اردبیل

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی

2 استادیار گروه آموزشی منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشیار گروه آموزشی منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

آب‌پایه یکی از اجزاء مهم در تشکیل هیدروگراف جریان است، که از جریان‌های زیرزمینی یا ذخایر کم‌عمق زیرسطحی ناشی می‌شود. هدف این تحقیق، تعیین روش مناسب تفکیک جریان و ارزیابی تغییرات زمانی دبی پایه و رواناب سطحی در فصول مختلف سال در یک دوره 22 ساله از سال 1389-1368 در 22 حوزه آبخیز در استان اردبیل است. در این تحقیق، کارایی روش‌های ترسیمی و روش‌های فیلتر دیجیتال برگشتی که در تفکیک دبی پایه جریان مورد ارزیابی قرار گرفت. در ادامه مقدار متوسط رواناب کل و دبی پایه در فصول مختلف محاسبه گردید بر اساس مقایسه نتایج، روش‌های ترسیمی و فیلتری در مقایسه با تحلیل فروکش مشخص شد که روش‌ تفکیک فیلتری الگوریتم یک پارامتره با ضرایب کارایی 84/0 به‌عنوان مناسب‌ترین روش‌ در برآورد دبی پایه مورد استفاده قرار گرفت. با مقایسه فراوانی رواناب کل و دبی پایه نشان داد که کم‌ترین مقدار دبی پایه مربوط به ایستگاه‌های مناطق شرقی استان اردبیل، و بیش‌ترین مقدار دبی پایه مربوط به غرب و جنوب غربی استان است. البته قابل ذکر است که بیش‌ترین دبی پایه در فصل تابستان فقط در ایستگاه‌های هیر، سولا و ایریل مشاهده گردید و با تاخیر زمانی در تولید رواناب سطحی مرتبط است. کم‌ترین مقدار دبی پایه در بخش شرقی منطقه مورد مطالعه مشاهده شد، در حالی که ‌بخش‌های غرب و جنوب غربی استان اردبیل دارای بیش‌ترین مقدار جریان پایه بود. لازم به ذکر است که بیش‌ترین مقدار جریان پایه در فصل تابستان در ایستگاه‌های هیر، سولا و ایریل را می‌توان به تاخیر زمانی تولید رواناب سطحی نسبت داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparison of base flow separation techniques and its seasonal variations in some watersheds of Ardabil Province

نویسندگان [English]

  • Sonia Mehri 1
  • Raoof Mostafazadeh 2
  • Abazar Esmali-Ouri 3
  • Ardavan Ghorbani 3
1 M.Sc. Graduate of Watershed Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili
2 Professor (Assistant) University of Mohaghegh Ardabili
3 Associate Professor, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili
چکیده [English]

Base flow is an important component of flow hydrograph which originated from groundwater flow reserves. The aim of this study was to compare graphically and recursive digital filtering techniques in base flow separation and selection of appropriate methods to estimate the base flow contribution in number of rivers over Ardebil Province. Also, temporal changes of base flow and surface runoff through months of the year were analyzed in a 22-year period from 1389 to 1368 over 22 watersheds in the Ardabil Province is another aim of this study. Therefore, the performance graphical methods, and digital filtering techniques, were evaluated in base flow separation. The comparison of separated base flow amounts with recession analysis method indicates that the One-parameter algorithm was the best method in separation of base flow, was used to estimate the base flow contribution through the studied stations. Then the average values of total runoff and base flow were calculated in different seasonal changes of base flow were prepared.The low amount of base flow were observed in the Eastern part of the study area, while the West and Southwest parts of the Ardabil Provinces had the highest base flow component, as well as the maximum amount of the base flow is related to the three months of the spring season. It should be noted that the highest base flow amount were observed in summer season in the Hir, Sola, and Iril stations, the potential variations in the surface runoff and base flow components through seasons in different watersheds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seasonal variations
  • flow separation
  • Base flow temporal distribution
  • Recursive digital filter