2024-03-29T15:28:38Z
https://ejang.gau.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=165
نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی
1391
1
3
تهیه نقشه شماره منحنی(CN) حوزه آبخیز مراوه تپه با استفاده از GIS
از مهمترین عوامل موثر در بروز سیلابها، شرایط خاک و کاربریهای مختلف اراضی میباشند، که مستقیما بر میزان نفوذ آب به زمین تاثیر میگذارند. به عبارت دیگر، شماره منحنی سطح هر حوزه نشانگر رفتار هیدرولوژیکی آن حوزه و رژیم آبدهی آن در مواقع بارندگی است. این مطالعه بر روی حوزه مراوهتپه استان گلستان انجام شده است و هدف آن تهیه و ترسیم نقشه شماره منحنی حوزه میباشد. در این راستا با استفاده از سامانه پردازش اطلاعات جغرافیایی (GIS) مقدار متوسط وزنی شماره منحنی حوزه حدود 77 در شرایط رطوبتیII برآورد گردید و بیشترین سطح حوزه دارای شماره منحنی 79 میباشد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار شماره منحنی رواناب در شرایط رطوبتی متوسط در منطقه مورد مطالعه 97 و کمترین مقدار 60 میباشد. بالا بودن مقدار متوسط وزنی شماره منحنی حوزه نشانگر نفوذپذیری کم حوزه و افزایش احتمال وقوع سیلاب به دلیل داشتن خاکهای لسی میباشد. جهت جلوگیری از هدرروی منابع آب سطحی حوزه اقدامات اساسی در راستای افزایش نفوذ آب از طریق استقرار سیستم جمعآوری آب باران و عملیات پیتینگ و کنتورفارو همراه با پروژههای افزایش پوشش گیاهی شامل بذرپاشی و بوتهکاری گیاهان مرتعی ضروری است. علاوه بر این میتوان با استفاده از نقشه مستخرج تحقیق حاضر و با توجه به رژیمهای بارش منطقه طرحهای توسعه پایدار منابع آب را تهیه و اجرا کرده و از این طریق راهکارهایی جهت مقابله با بحرانهای آبی و همچنین کنترل سیلابها در حوزه آبخیز ارائه نمود.
شماره منحنی
سامانه اطلاعات جغرافیایی
رفتار هیدرولوژیکی
نفوذپذیری
2012
10
22
1
8
https://ejang.gau.ac.ir/article_1231_4543e0f418844d7d90254275d385b418.pdf
نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی
1391
1
3
تحلیل فضایی درجه تناسب اراضی برای فعالیت های کشاورزی و منابع طبیعی با استفاده از مدل فائو و GIS (مطالعه موردی: شهرستان خدابنده زنجان)
هماهنگی و مطابقت داشتن تیپ معینی از اراضی با نیازمندیهای نوع بخصوصی از انواع استفادهها، نشان-دهندهی مناسب بودن اراضی برای آن نوع استفاده میباشد. امروزه مدلهای گستردهای جهت تعیین کاربری بهینه با توجه به قابلیت اراضی وجود دارد. در این پژوهش به منظور ساماندهی فضایی و مدیریت پایدار کاربری اراضی در شهرستان خدابنده، از مدل فائو و سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) استفاده شده است. بدین منظور ابتدا نوع و درجهی محدودیتهای اصلی برای زراعت آبی، زراعت دیم، مرتع، چراگاه، درختکاری و باغ مشخص شد و سپس نقشههای آن در محیط GIS ترسیم گردید. با همپوشانی لایههای وضع موجود و اراضی توصیه شده برای منطقه مورد مطالعه، نقشهی نهایی که مشخص کنندهی درجات تناسب اراضی فعلی جهت انواع استفادهها میباشد، بدست آمد. سپس با توجه به میزان و شدت محدودیتهای اصلی، کلیهی کلاسهای تناسب اراضی در هر واحد، برای انواع کاربریها با یکدیگر مقایسه شدند و بهترین درجه تناسب مشخص گردیده است. نتایج حاکی از آن است که بیشترین سهم از کاربری پیشنهادی در شهرستان خدابنده مربوط به زراعت دیم با 55 درصد از مساحت منطقه میباشد. در این میان مرتع و چراگاه با 21 درصد، بایر و حفاظتی با 16 درصد و زراعت آبی با 8 درصد در رتبههای بعدی قرار دارند.
کاربری اراضی
مدل فائو
سیستم اطلاعات جغرافیایی
تناسب اراضی
خدابنده
2012
10
22
9
29
https://ejang.gau.ac.ir/article_1232_ebc9b3b8f66a4b251531401e25461776.pdf
نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی
1391
1
3
جاده جنگلی و آسیبهای زیستمحیطی
چکیده تحقق اهداف مدیریتی و بهرهبرداری اصولی از جنگل نیازمند دسترسی به بخشهای مختلف آن است که این امر از طریق جادههای جنگلی ممکن میشود. احداث جادههای جنگلی موجب دگرگون شدن اکوسیستم پایدار جنگل خواهد شد. چه در مرحله ساخت و چه در مدت استفادهی جاده، آسیبهای زیستمحیطی آن بر جنگل نمایان میشوند. برهمزدن جریانهای آبی، افزون شدن میزان رسوبات رودخانهای، نابودی زیستگاه ماهیان و سایر موجودات آبزی، تخریب و برهمخوردگی خاک، کاهش حاصلخیزی خاک، لغزش و رانش، آسیبها و جراحتهای توده جنگلی، انهدام زیستگاههای طبیعی ، انقراض بعضی گونههای جانوری از جمله این آسیبهای زیستمحیطی هستند. این در حالی است که برای اجرای طرحهای جنگلداری، بهرهبرداری اصولی و مدیریت در جهت توسعه پایدار وجود راههای جنگلی امری ضروری است. جادههای جنگلی دارای حساسیت خاصی میباشند. علاوه بر ساخت جاده، استهلاک جاده جنگلی نیز مشکلات زیادی به بار میآورد، بنابراین در مدت استفاده از جادههای جنگلی نیز میبایست بازبینی و نگهداری کافی وجود داشته باشد. اقدامات اساسی در جهت کاهش آسیبهای زیستمحیطی جاده از مرحله طراحی آغاز میشود. طراحی جاده جنگلی توجه و دقت بالایی میطلبد و استفاده از تکنیکهای پیشرفته جهت بررسی همه جانبه ضرورت دارد. در این میان نکات فنی خاصی وجود دارند که با توجه به آنها در مرحله طراحی جاده میتوان آسیبهای زیستمحیطی ناشی از ساخت جاده را کاهش داد. در این مقاله برخی نکات مهم در مرحله طراحی جاده بیان میشود که توجه به این موارد میتواند گامی مؤثر در جهت کاهش آسیبهای زیستمحیطی باشد.
کلمات کلیدی: طراحی جاده جنگلی
حفاظت جنگل
مدیریت جنگل
2012
10
22
31
40
https://ejang.gau.ac.ir/article_1233_fc698a0f46d6b0c91501789277ce19c5.pdf
نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی
1391
1
3
پهنه بندی پتانسیل رسوبدهی فرسایش آبی و بادی با استفاده از
مد¬لهای MPSIAC و IRIFR.E.A (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بردخون)
فرسایش خاک و تولید رسوب در حالت طبیعی خود از جمله پدیدههایی چند وجهی و پیچیده است که عاملهای مختلفی در تعامل با یکدیگر بر ایجاد، تشدید و تخفیف آن دخالت دارند. منطقه مورد مطالعه در استان بوشهر و در محدوده شهرستان دیر قرار گرفته است. در این تحقیق با کمیکردن شاخصهای موثر در فرسایش بر اساس مدل های MPSIAC وIRIFR.E.A وضعیت کنونی فرسایش منطقه به طور جداگانه ارزیابی و نقشه های مربوط به هر یک از این دو روش نیز تهیه گردید. ابتدا نقشه واحدکاری موجود در منطقه به عنوان نقشه پایه برای ارزشدهی به عوامل مورد نظر، تهیه گردید. سپس مقدار فرسایش آبی و بادی بر اساس مدلهای تجربی MPSIAC وIRIFR.E.A در هر یک از واحدهای کاری تعیین شد. همچنین نقشه حساسیت اراضی به فرسایش آبی و بادی با استفاده از مدلهای مذکور تهیه، و پتانسیل رسوبدهی نیز با استفاده از رابطه بین درجه رسوبدهی و تولید رسوب به دست آمد. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق و مقایسه نتایج حاصل از روش های مورد بررسی با شرایط منطقه آشکار شد که هر دو مدل برآورد نزدیک به واقعیت از مقدار فرسایش آبی و بادی ارائه می دهند. در نهایت، نتایج نشان داد که به لحاظ کمی فرسایش بادی 80 درصد و فرسایش آبی حدود 20 درصد در فرسایش خاک و تولید رسوب و کاهش حاصلخیزی اراضی حوزه نقش دارند.
فرسایش بادی
فرسایش آبی
مدلMPSIAC
مدلIRIFR.E.A
پتانسیل رسوبدهی
2012
10
22
41
58
https://ejang.gau.ac.ir/article_1234_bc73a70f3c1a7c97f78067c09167697b.pdf
نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی
1391
1
3
بررسی و رتبه¬بندی عوامل مؤثر بر تخریب مراتع استان گلستان
عرصه­های منابع طبیعی به ویژه مراتع، بستر توسعه پایدار محیط­زیست و پدیده­های اکولوژیکی محسوب می­شود، نقش تأثیرگذاری در زندگی دامداران به خصوص تغذیه دام آن­ها دارند. عدم توجه بهره­برداران به قوانین و مقررات بهره­برداری از مراتع از یک طرف و کمبود کارشناس و محافظ از طرف دیگر، تخریب مراتع را در پی داشته است. بنابراین در همین راستا بهمنظور بررسی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر تخریب مراتع استان گلستان، دیدگاه مبتنیبر تجربه کارشناسان منابع طبیعی، در نظر گرفته شد. برای جمع­آوری اطلاعات در زمینه موضوعی تحقیق از ابزار پرسشنامه به همراه مصاحبه استفاده گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ (859/0) بهدست آمد. در مجموع، 60 پرسشنامه بهطور تصادفی از کارشناسان سطح استان تکمیل شده و پاسخ­ها پس از استخراج و دسته­بندی در محیط Excel، به کمک نرم­افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پاسخ­های ارائه شده برای هر فاکتور را بهصورت ضریب تغییرات بیان شده است و با توجه به آن اولویت­بندی صورت گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که نسبت­های داده شده از جانب کارشناسان متفاوت بوده و بنابراین اولویت­های ارائه شده نیز یکسان نیست. در برخی موارد نیز رتبه­های تعیین شده در هر دو مرتع قشلاقی و ییلاقی از جانب کارشناسان یکسان در نظر گرفته شده است. در مجموع عوامل معیشتی و عوامل مدیریتی بهترتیب با میانگین 14/4 و 84/3 در مراتع قشلاقی و ییلاقی از نگاه کارشناسان عوامل مؤثرتری در کاهش و یا افزایش تخریب مراتع نسبت به سایر موارد دانسته شده­اند. در مقابل عوامل طبیعی هم در مراتع قشلاقی و هم در مراتع ییلاقی بهعنوان کمترین عامل تأثیرگذار معرفی شده است
تخریب مرتع
اولویت¬بندی
کارشناسان منابع طبیعی
استان گلستان
2012
10
22
59
78
https://ejang.gau.ac.ir/article_1235_bca2663af67782a6b85677b246c521b0.pdf
نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی
1391
1
3
نقش مدیریت صنایع چوب و کاغذ ایران در توسعه پایدار
این مقاله کوششی هدفمند برای بررسی نقش مدیریت صنایع چوب و کاغذ در استفاده از ضایعات و پسماند­های کشاورزی است. پژوهش حاضر به بررسی نقش مدیریت صنایع چوب و کاغذ کشور در توسعه پایدار و چالشهای موجود (رشد بیرویه جمعیت، بهره­برداری بیش از حد منابع به ویژه منابع جنگلی، آلودگیهای محیطزیستی، اهمیت توسعه پایدار بهعنوان تضمینکننده امنیت غذایی و حقوق نسلها) پرداخته است. بدینمنظور، میزان استفاده از پسماندهای کشاورزی در صنایع خمیر و کاغذ ایران با یکدیگر مقایسه شد و ضمن تبیین مفاهیم کلی توسعه پایدار، رهیافت­های ترویجی چون: آموزش افراد در استفاده بهینه از مواد اولیه، مدیریت پسماندهای کشاورزی و استفاده از این نوع مواد در ساخت چندسازه­های چوبی، اصلاح شیوههای مدیریت جنگل و کاهش ضایعات به هنگام بهرهبرداری، حمایت دولت از کاشت گونههای جنگلی سریعالرشد، استفاده از کاغذهای باطله از طریق بازیافت و فرآوری مجدد در صنایع کاغذ کشور، حمایت از تشکلهای مردم نهاد (NGO) فعال در زمینه محیط زیست و بازیافت، فرهنگسازی و تنویر افکار عمومی بهمنظور تبیین جایگاه و ارزش جنگلها و مراتع و مدیریت پایدار به برنامهریزان و سیاستگزاران صنعت چوب معرفی شد.
مدیریت
صنایع چوب و کاغذ
پسماند
محیط زیست
توسعه پایدار
2012
10
22
79
95
https://ejang.gau.ac.ir/article_1236_8cd09a0afa1131ab5429326dbb3c626f.pdf
نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی
1391
1
3
اثرات چرای دام بر خصوصیات پوشش گیاهی در مراتع شور و قلیا
باتوجه به حساسیت اراضی شور و قلیا و محدودیت رشد گیاهان مرتعی در شرایط شوری و قلیائیت خاک، لازم است که نسبت به حفاظت گیاهان مرتعی که منجر به حفاظت خاک آن اراضی از فرسایش به خصوص فرسایش بادی میشود مدیریت کرد. در دامداریهایی که در این اراضی مشاهده گردید، اثرات شدتهای مختلف چرای دام با توجه به نزدیکی و دوری دام از آغل مشهود است. در این تحقیق نقش دام در چرای گونههای مرتعی شور محدوده چرایی 3 آغل مورد بررسی قرار گرفت و براساس فاصله از آغل نقش چرای دام در خصوصیات پوشش گیاهی در سه محدوده شدت چرایی مقایسه گردید. نتایج بررسیها نشان داد که اگر چه دام در منطقه مورد مطالعه مدت زیادی در غیرفصل رویش در محدوده چرایی شدید به چرا مشغول است، اما بهدلیل چرای مفرط دام یک آشفتگی مشاهده میشود که با کاهش تراکم لکههای گیاهی از 24 لکه گیاهی در محدوده بدون چرا به 16/15 لکه گیاهی در محدوده چرای شدید کاهش اندازه طول لکههای گیاهی از محدوده بدون چرا 1680 سانتیمتر به 980 سانتیمتر نسبت به محدوده چرای شدید در طول ترانسکت رسیده است. همچنین ارتفاع لکههای گیاهی از 14/23 سانتیمتر در محدوده بدون چرا به 14/12 سانتیمتر در محدوده چرایی شدید کاهش یافته است.
شدت چرا
مراتع شور و قلیا
استان گلستان
پوشش گیاهی
2012
10
22
97
110
https://ejang.gau.ac.ir/article_1237_a3cac8d79094c12c9645ab58b1aa3e16.pdf